Pozbawienie władzy rodzicielskiej
Artykuł 111 KRO przewiduje trzy rodzaje przyczyn pozbawienia władzy rodzicielskiej:
- niemożność wykonywania tej władzy z powodu trwałej przeszkody,
- nadużywanie władzy rodzicielskiej,
- rażące zaniedbywanie przez rodzica obowiązków względem dziecka.
Zgodnie z utrwalonym zapatrywaniem doktryny i judykatury przez trwałą przeszkodę, uniemożliwiającą wykonywanie władzy rodzicielskiej, należy rozumieć taki układ stosunków, który wyłącza sprawowanie przez rodziców władzy rodzicielskiej na stałe w tym sensie, że albo według rozsądnego przewidywania nie można ustalić czasu trwania tego układu, albo – co najmniej – że układ ten będzie istniał przez czas długi. Bez znaczenia przy tym są przyczyny zaistniałej przeszkody, przyczynienie się rodziców do jej powstania czy też kwestia zawinienia i stopnia zawinienia w wytworzeniu układu stosunków, który uniemożliwia wykonywanie władzy rodzicielskiej. W tym znaczeniu trwałą przeszkodą jest np. przewlekła choroba jedynego rodzica, uniemożliwiająca mu sprawowanie władzy rodzicielskiej159, skazanie na wieloletnie pozbawienie wolności, wyjazd na stałe za granicę albo na czas nieokreślony, któremu towarzyszy brak zainteresowania dzieckiem.
Nie każde zaniedbywanie obowiązków rodzicielskich skutkuje pozbawieniem władzy rodzicielskiej. Muszą to być zaniedbania rażące, a więc poważnej wagi, zagrażające prawidłowemu rozwojowi dziecka, wskazujące, że dalsze wykonywanie władzy nie rokuje pozytywnej prognozy co do zapewnienia dziecku należytej opieki, troski o rozwój fizyczny i duchowy, przygotowania dziecka do pracy odpowiednio do jego uzdolnień (zob. art. 96 § 1 KRO). Zaniedbania mniejszej wagi z reguły uzasadniają wydanie zarządzeń przewidzianych w art. 109 KRO, jeśli w ich następstwie zagrożone jest dobro dziecka, chyba że cechuje je uporczywość, długotrwałość, bezkrytycyzm rodzica co do swego nagannego względem dziecka postępowania.
ULGA NA DZIECKO PO ROZSTANIU RODZICÓW | ADWOKAT ROZWODY [czytaj]
Jedną z najczęstszych podstaw wniosków o pozbawienia władzy rodzicielskiej jest powoływanie się na długotrwały brak jakiegokolwiek zainteresowania dzieckiem przez jedno z rodziców. Przejawia się to w szczególności brakiem kontaktu z dzieckiem, niealimentacją, brakiem zainteresowania sprawami dziecka, nieuczestnictwem w ważnych dla dziecka i jego prawidłowego rozwoju wydarzeniach. W zasadzie tego typu ustalenia są podstawą do uznania rażącego zaniedbywania obowiązków względem dziecka. Względność tego stwierdzenia wynika z tego, że do finalnej oceny postawy rodzica nie bez znaczenia pozostają przyczyny zaniedbań.